Basketbol, ülkemizde ve dünyanın birçok yerinde popüler bir takım sporudur. Bununla birlikte en büyük ve en yüksek bütçeli ligi, ABD’de varlığını sürdüren NBA’dir. Beşer kişiden oluşan 2 takım, birbirine karşı mücadele verir. Bir oyun, 4 periyottan oluşur. Her bir periyot on dakika sürer. Oyunun amacı, basketbol topunu, rakip takımın çemberinden geçirerek sayı yapmak ve karşı takımın aynı şeyi yapmasını önlemeye çalışmaktır. Oyun süresi sonunda en yüksek sayıya ulaşan takım, maçı kazanır.
Elbette iyi bir basketbol oyuncusu olmak, yetenek, disiplin ve çok çalışma gerektirir. Ancak gerek profesyonel bir oyuncu olmak, gerekse de eğlence için basketbol oynamak veya basketbol liglerini takip etmek için ilk olarak yapmanız gereken şey, oyunun kurallarını öğrenmektir. Bu yazımızda, basketbolun kurallarını sizin için açıkladık.
Genel Kurallar
Belli bir anda, her bir takımdan 5 oyuncu sahada bulunabilir. Bununla birlikte sınırsız sayıda oyuncu değişimi yapılabilir. Bir oyun 4 periyottan oluşur. Bir periyot 10 dakika sürer (NBA’de her bir periyot 12 dakika sürmektedir). 2. ve 3. periyotlar arasında 15 dakika, diğer aralarda 2 dakika mola verilir. Topu elinde bulunduran oyuncu, ya pas verir, ya şut atar ya da topu sürer. Bir oyuncu topu sürerken, topu iki eliyle durdurduğunda ya pas atmak ya da şut atmak zorundadır. Hücumdaki takım, 8 saniye içinde kendi sahasını terk etmek, 24 saniye içinde de şut atmak zorundadır. Bu süreler aşılırsa, top karşı takıma geçer. Eğer 24 saniye içinde şut atılır ancak top sayı olmadan potadan geri dönerse, 24 saniye yeniden başlatılır. Her sayıdan sonra, oyun durur ve sayıyı yiyen takım, kendi sahasından hücuma başlar. Top potadan veya çemberden geri dönerse, hakem durdurmadığı takdirde oyun devam eder.
Sayı
Hücumdaki takım, topu rakip takımın çemberinden geçirdiğinde, sayı yapmış olur. Bir takım basket attığında, duruma göre 1, 2 veya 3 puan kazanır ve top karşı takıma geçer. Karşı takım kendi yarı sahasından oyuna başlar. Eğer basket 3 sayı çizgisinin içinden atılırsa, 2 sayı kazanılır. Çizginin gerisinden atılan her bir basket, 3 sayı kazandırır. Kural ihlali ve faul durumlarından dolayı elde edilen serbest atışlar, başarılı olduklarında 1 sayı kazandırırlar. En çok sayı yapan takım, oyunu kazanır.
Saha
Basketbol sahasının ölçüleri, 28 metreye 15 metredir (NBA ve NCAA’de bu ölçüler 29 metreye 15 metre şeklindedir). Çoğu saha ahşap yer döşemesine sahiptir. Dikdörtgen şeklindeki sahanın her bir kısa kenarının ortasında bir pota bulunur. Pota, 1,8 metreye 1,2 metre boyutlarında bir levhadır. Pota üzerinde, yerden yüksekliği 3,05 metre olan bir sepet bulunmaktadır. Sepet, demir bir çember ve ona asılan, altı açık bir fileden meydana gelmektedir. Saha bir orta çizgiyle ikiye ayrılır. Orta çizginin tam ortasında bir daire bulunur. Bu daireye orta yuvarlak adı verilir. 2. periyot tamamlandıktan sonra, takımlar yarı sahaları değiştirirler.
Fauller ve Kural İhlalleri
Kurallara uymayan takım, cezalandırılır. Kurallara uymama durumunun 2 kategorisi vardır. Bunlar kural ihlalleri ve faullerdir. Kural ihlalleri, topun tutulması veya sürülmesi ve zaman kısıtlamaları gibi konularla ilgilidir. Bir takım kural ihlali gerçekleştirdiğinde, top karşı takıma geçer.
Fauller, vurma, itme, çekme, tutma gibi davranışlardır. Atış sırasında yapılan faullerde, verilecek ceza, duruma göre değişiklik gösterir. Eğer 3 sayılık bir atış sırasında faul yapılmışsa, atılan basket sayı olduysa, 1 serbest atış hakkı, sayı olmadıysa 3 serbest atış hakkı verilir. Eğer 2 sayılık bir atış sırasında faul yapılmışsa, atılan basket sayı olduysa 1 serbest atış hakkı, olmadıysa 2 serbest atış hakkı verilir. Eğer atış harici bir durumda faul yapılmışsa, karşı takım topu alarak oyuna saha kenarından başlar.
Teknik fauller, sportmence olmayan davranışlar gibi faaliyetleri kapsar. Bu faullerin cezası olarak karşı takıma 1 veya 2 serbest atış hakkı verilir. Bir takım tarafından yapılan fauller belirli bir sayıyı geçtikten sonra, bu takımın yapacağı her bir faulde karşı takıma serbest atış hakkı verilir.
